Prefabricage is niet voorbehouden aan producenten of groothandels, ook installatiebedrijven breiden hun services uit. Warmtebouw, Kropman en Kroneman Installatietechniek zijn drie bedrijven waar de prefab-afdeling tot wasdom is gekomen. Wat is het geheim van hun succes?

“Op de uren die je op de bouw werkt, heb je veel minder controle dan op de uren in de werkplaats”, trapt Jan van de Haar van Warmtebouw het interview af. “Hier, bij ons in Nieuwegein, draait alles om efficiëntie. Zodra we een opdracht krijgen, zetten we hem uit in de werkplaats. Aan iedere opdracht zijn kloktijden verbonden en deze toetsen we. Daarnaast kijken we met het hele team steeds hoe we het proces kunnen verbeteren. Niet alleen qua snelheid, we overleggen vooral met onze monteurs die naar de locatie gaan. Van hen willen we weten hoe we ze het best kunnen ondersteunen.”

Prefab is maatwerk

Vooral dat laatste is belangrijk, merkt hij op. Prefab is namelijk geen synoniem voor plug-and-play of kant-en-klaar, het is maatwerk voor de mensen op de bouw die het werk uitvoeren. “Om een voorbeeld te geven: we werken behalve in de utiliteit veel in de scheepsbouw. Kenmerkend voor schepen zijn de vele afwijkende maten. Een leidingsysteem volledig prefabriceren kan, maar is lastig te verwerken. Daarom leveren we voor de scheepsbouw vaak halffabricaten aan. Denk aan op maat gemaakte onderdelen waarvan één leiding is gelast in de werkplaats, maar de andere twee in positie gelast worden op locatie.”

“​Prefab is namelijk geen synoniem voor plug-and-play of kant-en-klaar, het is maatwerk voor de mensen op de bouw die het werk uitvoeren.”

Logistiek en prefab

Dit voorbeeld typeert hoe Warmtebouw prefab aanvliegt. “Alles is te prefabriceren; de technische mogelijkheden zijn er en we hebben alle gereedschappen en materialen in huis. Echter, het gaat niet alleen om de kunde van onze werkplaats. De locatie, doorlooptijd en afstand zijn veel bepalender voor de succesvolle inzet van prefab. Denk bijvoorbeeld aan de gevelopeningen, zijn deze groot genoeg?”

Skids en halffabrikaten

Warmtebouw onderscheidt om die reden drie takken van sport: specials, prefab en halffabrikaat. “Specials zoals skids – een frame waarin alle installatietechniek is geïntegreerd – hebben we in Oostenrijk wel eens als een geheel op een helikopterdek geplaatst. Dat is een uitzondering, meestal is die ruimte er niet. Daarom bouwen we skids eerst op in de fabriek, vervoeren vervolgens de elementen naar de plaats van bestemming en bouwen de skid daar weer op. Daarnaast prefabben we wel eens in een container op de bouwlocatie. Dat doen we om de kilometers te beperken. De monteur krijgt nog steeds de prefab-elementen in handen, alleen heeft zijn collega de laatste onderdelen ter plekke samengevoegd.”

Wisselwerking werkplaats en bouwplaats

Als een van de grootste voordelen van prefab noemen de drie bedrijven de wisselwerking die ontstaat tussen de werkplaats en bouwplaats. “Doordat de monteurs meedenken, kunnen we kwaliteitslagen maken. Zij komen vaak met praktische oplossingen, zowel voor de plaatsing als het toekomstige onderhoud.”

Zelf oplossen is funest

Daarin schuilt echter ook een gevaar: de nieuwe manier van werken kan botsen met de van nature oplossingsgerichte manier van denken van monteurs. “Het credo: ‘We lossen het wel even op’ is funest voor een prefabricageproces”, zegt Roger van Asselt van Kropman. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in levering aan de utiliteit en (voedselverwerkende) industrie. “Is iets niet goed aangeleverd, al is een leiding maar twee centimeter te lang: stuur het element terug! Wij zorgen dan dat de monteur zo snel mogelijk een nieuw element krijgt en passen gelijk de tekening aan.”

Communicatie en documentatie cruciaal

Menig installateur zal nu denken ‘de slijptol pakken is handiger’, maar Van Asselt bestrijdt dat. “Communicatie en documentatie zijn essentieel als je kwaliteit wilt leveren. Alle tekeningen moeten kloppen, dat kan alleen als we ook feedback krijgen van de werkvloer. Bij later onderhoud of een uitbreiding van de systemen betalen die extra inspanningen zich weer uit. Daarnaast – en daar gaan we steeds meer naartoe – kunnen we de circulariteit een extra impuls geven. Als wij precies vastleggen welke materialen zijn gebruikt en welke eigenschappen de materialen hebben, dan biedt dat op termijn mogelijkheden om producten opnieuw te gebruiken.”

Prefab in de woningbouw

Kroneman Installatietechniek uit Scherpenzeel is voornamelijk actief in de woningbouw. “We zijn voornamelijk W-georiënteerd en 80 procent van ons werk betreft grondgebonden woningen. Door de standaardisatie kan je hier volop gebruikmaken van de kracht van herhaling”, legt de eigenaar Johan Kroneman uit.

Kroneman zag zijn bedrijf in twaalf jaar groeien naar een volwassen organisatie met 35 mensen in dienst. “Vooral de laatste vijf jaar gaat het hard en neemt de vraag naar op maat gemaakte leidingsystemen, ventilatiekanalen en riolering toe. Daarnaast merken we dat de warmtepomp nu echt een vlucht neemt. Hiervoor maken we – net als voor cv-installaties – de montageframes. Alleen aan de prefabricage van sanitair, ben ik nog niet altijd toe. We hebben prefab-badkamers geleverd voor studentenunits, maar meestal ben ik er wat huiverig voor. Keramiek beschadigt snel, daarom halen we het liever ter plekke uit de verpakking.”

Perfect eindproduct

Zowel voor leidingsystemen als montageframes kunnen installateurs tegenwoordig ook terecht bij hun groothandel en leveranciers. Waarom kiezen zij dan toch voor de geprefabriceerde elementen van hun collega? Kroneman: “Omdat we een kleine platte organisatie zijn en snel kunnen leveren. Daarnaast zijn ze verzekerd van kwaliteit. Dat is een les geweest die we afgelopen decennium hebben geleerd. Alles wat de werkplaats uitgaat, moet 100% goed zijn, anders heeft prefab geen zin.”

Heeft dat inzicht invloed gehad op zijn inkoopbeleid? “Keuzes maakten we altijd al op basis van de kwaliteit, daardoor zijn er geen leveranciers waar we afscheid van namen. Ik kan me maar één keer herinneren dat we overstapten op een andere producent, maar dat was meer een grondstofkeuze. Door de opwaartse kracht van beton – in een prefab-wandsysteem – kwamen de kunststof ventilatieleidingen naar de oppervlakte, daarom stapten we in overleg met onze klant over op PVC.”

Exacte maatvoering

Van Asselt van Kropman benadrukt hoe belangrijk een goede samenwerking is. “We werken niet alleen voor onze interne klant, als prefabfabriek houden we onze eigen broek op en werken we samen met veel partijen. Ook met hen moet de afstemming en coördinatie perfect zijn.”

Discipline is het sleutelwoord, volgens hem. “Werken met prefabproducten is werken met maatwerkoplossingen. Een goede tekening is leidend en de maatvoering moet exact zijn.” Dat er in de bouw nog steeds grote toleranties zijn toegestaan, vindt hij onbegrijpelijk. “In onze fabriek werken we met plus of min 1 mm. Als je grotere afwijkingen toestaat, dan verliest prefab zijn waarde omdat je dan op de bouwlocatie alsnog alles op maat moeten maken. Dat verstoort het hele proces.”

Strakke planning

Discipline is ook nodig bij de tijdschema’s. Van Asselt: “Wij werken just-in-time. Kortom: met een strakke planning. Dat komt voort uit onze belangrijkste klanten in de voedselindustrie. Als we in de foodindustrie systemen aanpassen, dan krijgen we daar meestal niet meer dan een paar dagen voor. Vrijdagavond is de werkvloer leeg en maandag moet de productie weer volledig op gang zijn. Dat kunnen we alleen waarmaken als het werk tot in de puntjes is voorbereid en iedereen zich aan de planning conformeert.”

De bouw kan hier nog veel van leren, want slechts 30 procent van de bouwwerkzaamheden verloopt volgens schema. Van Asselt: “Dat vinden we nu nog gewoon – onze planning is erop afgestemd – maar naar de toekomst toe moet dat verbeteren en zullen we betere afspraken met elkaar gaan maken.”

Verbeterpunten prefabproces

Eenvoudige winst is er volgens hem te behalen in de eerste fasen van projecten. “Er is veel druk op de werkvoorbereiding omdat contracten – die vaak al klaarliggen – nog niet door de inkoper zijn ondertekend. Als ik die wachttijd kan toevoegen aan de werkvoorbereiding, dan komt de planning nooit in de knel.”

Maar er zijn meer manieren om elkaar te ondersteunen. “Als ik één wens heb voor de komende jaren is het dat we meer met elkaar in contact staan. Vanuit mijn discipline zeg ik: we hebben veel goede technische oplossingen in handen, als we vaker op elkaar vertrouwen en in vaste teams werken, dan kunnen we gezamenlijk leren van de fouten en ieder volgend project verbeteringen doorvoeren.”

Kroneman heeft inmiddels een paar goede bouwpartners gevonden en hij onderstreept wat Van Asselt zegt. “De lijnen worden korter, we kunnen elkaar aanspreken en we kennen elkaars plus- en minpunten, daardoor verloopt het hele proces steeds soepeler. Dat geldt zowel voor onze samenwerking met een betonfabriek, die onze ventilatie- en leidingsystemen stort in zijn wanden en vloeren, als voor de samenwerking met collega’s. Soms merk ik dat installatiebedrijven afwerend staan tegenover prefab, maar in onze rol als toeleverancier is het juist van toegevoegde waarde. We kunnen goed sparren en spreken dezelfde taal.”

Prefab en interne organisatie

De focus op prefabricage heeft niet alleen invloed gehad op de samenwerking met anderen, ook binnen de eigen geledingen vonden veranderingen plaats. Van Asselt: “Tegenwoordig haal ik mijn vakmensen het liefst naar binnen. Hier kunnen ze het meest efficiënt werken en merk ik hoe waardevol de oplossingen zijn die onze ervaren krachten aandragen. Dat zit vaak in de finesses. Monteurs zijn praktische mensen, weten wat er speelt op de bouw en kijken verder dan alleen een specifiek project, veel meer naar oplossingen die repeteerbaar zijn.”

Wat daarnaast opvalt: “Ik heb geen moeite om aan personeel te komen. Bij Kropman kunnen we mensen een diversiteit aan werkzaamheden aanbieden. Alleen fitters zijn moeilijk te krijgen. Dit vak wordt niet meer onderwezen, dus moeten we de mensen zelf opleiden.”

Succesvol prefabben

Bij Warmtebouw is prefab inmiddels in het bedrijf verweven, zegt Van de Haar. “In onze werkplaats leiden we al onze nieuwe mensen op. De monteurs die de weg opgaan, maar ook de tekenaars. Dit is ons broeinest en we willen dat iedereen vanuit de prefabgedachte acteert. Ons hele bedrijf is inmiddels afgestemd op prefabricage. Dat heeft te maken met de standaard waaraan we willen voldoen. We willen topproducten en -diensten leveren. Ons motto is: in de werkplaats mag er vanalles misgaan, maar wat de werkplaats verlaat, moet conform de tekening zijn en voldoen aan alle eisen. Dat kan alleen als iedereen weet wat er nodig is om succesvol te prefabben.”

​Dit artikel is geschreven door Katja van Roosmalen en is oorspronkelijkgeplaatst in Gawalo.